ग्रामीण विकासाचा अर्थ लोकांच्या आर्थिक उन्नतीबरोबरच सामाजिक परिवर्तनही आहे. ग्रामीण विकास कार्यक्रमांमध्ये लोकांचा वाढता सहभाग, नियोजनाचे विकेंद्रीकरण, जमीन सुधारणांची चांगली अंमलबजावणी आणि ग्रामीण जनतेला चांगल्या शक्यता पुरवण्यासाठी अधिकाधिक कर्ज उपलब्ध करून देण्याची कल्पना आहे.

सुरुवातीला कृषी, उद्योग, दळणवळण, शिक्षण, आरोग्य आणि संलग्न क्षेत्रांवर विकासासाठी मुख्य भर देण्यात आला. नंतर, हे लक्षात आले की जर सरकारी प्रयत्नांना तळागाळातील लोकांच्या प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष सहभागाद्वारे पुरेसे पूरक केले गेले तरच त्वरित विकास प्रदान केला जाऊ शकतो, त्यामुळे मार्ग बदलला.

ग्रामीण भागात ग्रामविकास विभागातर्फे पुढील प्रमुख कार्यक्रम राबविण्यात येत आहेत,

(i) वेतन रोजगार पुरवण्यासाठी महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा (MGNREGA)

2) स्वयंरोजगार आणि कौशल्य विकासासाठी राष्ट्रीय ग्रामीण उपजीविका मिशन (NRLM)

3) BPL कुटुंबांना घरे उपलब्ध करून देण्यासाठी इंदिरा आवास योजना (IAY),

4) दर्जेदार रस्ते बांधण्यासाठी प्रधानमंत्री ग्रामसडक योजना (PMGSY)

5) सामाजिक पेन्शनसाठी राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम (NSAP)

6) आदर्श गावांसाठी सांसद आदर्श ग्राम योजना (SAGY)

7) श्यामाप्रसाद मुखर्जी ग्रामीण विकास केंद्रांसाठी रूर्बन मिशन

याव्यतिरिक्त, ग्रामीण कार्यकर्त्यांच्या क्षमता विकासासाठी मंत्रालयाच्या योजना आहेत; माहिती, शिक्षण आणि संप्रेषण; आणि देखरेख आणि मूल्यमापन.